Στζόμορυ, Ντετζό

(Szomory). Καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Ούγγρου διηγηματογράφου και κωμωδιογράφου Mορ Βάιτς (Πέστη 1869 – Βουδαπέστη 1944). Άρχισε την καριέρα του ως δημοσιογράφος το 1889, για να αποφύγει τη στράτευσή του πήγε στο Παρίσι, όπου παρέμεινε έως το 1907 ως ανταποκριτής μιας εφημερίδας της Βουδαπέστης. Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε με το νατουραλιστικό μυθιστόρημα Οι νικημένοι (1892) και ένα δεύτερο γραμμένο στα γαλλικά. Στο ερώτημα που τον απασχολούσε, να γίνει δηλαδή Γάλλος ή Ούγγρος συγγραφέας, νίκησε τελικά η νοσταλγία για την πατρίδα του, παρά το γεγονός ότι τα 17 χρόνια παραμονής του στο Παρίσι επηρέασαν το ύφος του. Στο θεατρικό τομέα ξεκίνησε με το έργο του Παρασκευή βράδυ (1896) και συνέχισε την τέχνη του ιστορικού δράματος με την αψβουργική τριλογία Η μεγάλη κυρία (Μαρία Τερέζα 1910), Μαρία Αντουανέτα (1918) και Ιωσήφ ο Β’ (1918). Ο ιστορικός κύκλος έκλεισε με τον Λουδοβίκο Β’ (1922) και με την ατελείωτη Bασίλισσα του Σαβά. Μετά από τον A’ Παγκόσμιο πόλεμο, επικρίνοντας τα δεινά του, έγραψε το Ο Χάρυ Ρουσέλ Ντουρσάν στο γαλλικό μέτωπο (1918). Ακολούθησαν και άλλα πεζογραφήματα, όπως Ο θεϊκός κήπος, Η γυναίκα του φούρναρη, Ο θρίαμβος της ζωής, Μουσική δωματίου κ.ά. Ιδιαίτερη αίσθηση έκαναν τα αυτοβιογραφικά του διηγήματα Γκιούρι (1932), Γράμματα σε μια φίλη (1927) και ιδιαίτερα, το Παρισινό μυθιστόρημα (1929), που αναφέρεται στην περίοδο που ο συγγραφέας έμενε στο Παρίσι. Μια σειρά από κοινωνικά δράματα αύξησε τη δημοτικότητά του ως θεατρικού συγγραφέα. Ανάμεσα στα δράματά του που αναφέρονται στην επικαιρότητα και πρωταγωνιστούν συνήθως γυναίκες, διακρίνονται: Η φανατική Μπολζάι (1911), Ερμελίνα (1916), Η γιατρίνα Αλίκη Ta-κάτς (1930), Άννα Στζέγκεντυ (1931), Λουίζα Μποντνάρ (1936) κ.ά.